Serce człowieka porównać można do pompy, która zasysa krew, a następnie tłoczy ją do wszystkich komórek organizmu. W ten sposób zapewnia im stałą dostawę tlenu i substancji odżywczych. Kiedy ten skomplikowany mechanizm zostanie zaburzony, objawy niedotlenienia zaczynają manifestować się na różne sposoby, obejmując większość układów w organizmie człowieka.
Jednym z pierwszych i najszybciej zauważalnych będzie gromadzenie płynów w najniżej położonych okolicach ciała, które znamy jako obrzęki kończyn dolnych.
W jaki sposób kondycja serca przekłada się na występowanie obrzęków?
W prawidłowo funkcjonującym organizmie człowieka, który przebywa w pozycji stojącej, krew z kończyn dolnych kierowana jest ku górze, w stronę serca. Siła grawitacji jest czynnikiem utrudniającym ten przepływ. Gdy dołożymy do tego słabsze funkcjonowanie serca, powrót krwi z kończyn dolnych jest istotnie zahamowany. W takiej sytuacji dochodzi do obrzęku. Warto przy tym wiedzieć, że żylaki kończyn dolnych pochodzenia sercowego najczęściej pojawiają się u osób z wcześniej stwierdzoną chorobą serca.
Choć obrzęk może być uogólniony, najczęściej dotyczy kończyn dolnych. Obrzęki pochodzenia sercowego zwykle zlokalizowane są symetrycznie na obu kończynach i „ciastowate”. Po krótkim, delikatnym uciśnięciu skóry widoczny będzie charakterystyczny dołek. Obrzęki dotyczą głównie podudzi, ale w niektórych (stosunkowo rzadkich) przypadkach może dojść również do obrzęku ud, a nawet okolic brzucha.
Co robić w przypadku wystąpienia obrzęków?
Przede wszystkim, aby rzeczywiście zadbać o miejsca powodujące dyskomfort, należy zacząć od leczenia przyczyny, a nie wyłącznie objawów. W tym przypadku w pierwszej kolejności należy udać się do lekarza kardiologa, który postawi diagnozę dot. stanu serca.
W przypadku nasilonych obrzęków kończyn dolnych konieczne będzie zastosowanie leków moczopędnych. W przypadku długo utrzymujących się obrzęków, których nie udało się wyeliminować w ramach leczenia kardiologicznego, należy wykonać badanie USG Doppler żył kończyn dolnych, aby wykluczyć inne przyczyny obrzęku.
Niefarmakologiczne, domowe leczenie polega na ograniczeniu soli i płynów. Wysokie spożycie chlorku sodu, czyli właśnie soli kuchennej, sprzyja gromadzeniu wody, a to wpływa na zwiększenie obrzęków. Istotne jest także utrzymywanie prawidłowej masy ciała – dodatkowe obciążenie w postaci kolejnych kilogramów nie sprzyja poprawie pracy serca. Aby zadbać o prawidłową wydolność serca, niezbędna jest również regularna aktywność fizyczna oraz ograniczenie spożywania alkoholu i palenia tytoniu.
Autor:
prof. CMKP dr hab. n. med. Łukasz Paluch
zobacz więcej